Chương trình Montessori 0-3
Theo Maria Montessori, các em bé ở giai đoạn 0-3 là giai đoạn của phôi thai tinh thần, là giai đoạn mà sự nhập thể diễn ra trong bé. Bà cũng khám phá ra rằng ở giai đoạn này trẻ được tạo hóa phú bẩm TÂM TRÍ THẨM THẤU VÔ THỨC, từ đó tạo ra một nguồn năng lượng tinh thần của trẻ. Đồng thời trẻ cũng có các thời kỳ nhạy cảm về: Vận động tinh, vận động thô, giác quan, tính trật tự… Cùng với rất nhiều những khám phá của Maria Montessori về tính bắt chước và về sự hình thành về thể chất (physical) của trẻ trong giai đoạn này.
Maria Montessori khẳng định: Giai đoạn 0-3 là giai đoạn sáng tạo nên sức sống tinh thần; Sức sống tinh thần được hình thành như thế nào? Từ ý tưởng, cảm nghiệm của bà trên nền tảng khoa học về sự hình thành cơ thể người, mỗi cơ quan được hình thành từ tế bào, trước đó tế bào đã tự nhân đôi thông qua điểm nhạy cảm. Tương tự sức sống tinh thần cũng thế, từ hư vô, từ cái không, có một điểm nhạy cảm, nó thu nạp mãnh liệt giống như tế bào, cứ như thế mà hình thành lên các cơ quan của thể tinh thần như: việc điều hướng trong môi trường, đi bằng hai chân…; các cơ quan tinh thần hình thành độc lập với nhau; khi cơ quan tinh thần hình thành xong, nó sẽ quy tụ lại và tạo nên Thể Tinh Thần Đồng Nhất ( psychic unity).
Tạo hóa đã có những sự đề phòng, nó đã lấy đi của con người khả năng vận động, tạo nên bộ xương không cứng cáp, vì thế trước khi bắt đầu trải nghiệm đầu tiên của con người lên môi trường, con người (trẻ) phải đợi cho tới khi chính “con người” sáng tạo nên một thành quả tâm linh to lớn, mà cụ thể là sức sống tinh thần.
Maria Montessori khám phá ra rằng điểm nhạy cảm để tâm trí thu nạp mãnh liệt trong quá trình hình thành nên sức sống tinh thần được gọi là: Giai Đoạn Nhạy Cảm trong quá trình phát triển của mình. Đó là những giai đoạn trẻ bị thu hút một cách đặc biệt những trải nghiệm có trong môi trường để kiến tạo nên SỨC SỐNG TINH THẦN, từ đó là nguồn dưỡng chất xây dựng cho nền tảng nhân cách, cảm xúc, trí tuệ hay những kỹ năng cụ thể nào đó và bao gồm cả sự phát triển của thể xác (physical).
Giai đoạn 0-3 tuổi là giai đoạn có thể coi là nền tảng và gốc của quá trình giáo dục trẻ từ 0-6. Hiểu được tầm quan trọng của phôi thai tinh thần, về sự nhập thể thông qua kích thích các cơ quan vận động, về sự phát triển các giác quan của trẻ ở giai đoạn 0-3 và về tầm quan trọng của giai đoạn sáng tạo này, đội ngũ các cô giáo của Casa Hanoi đã chuẩn bị cho mình một tinh thần Montessori – phụng sự tâm hồn trẻ; đồng thời Casa Hanoi được đặt giữa công viên Yên Sở trong khuôn viên Gamuada City để đáp ứng tốt nhất cho những nhu cầu phát triển của trẻ. Bên cạnh đó Casa Hanoi xây dựng chương trình Montessori lớp 0-3 theo chu trình 1,5 tiếng vào các buổi sáng gồm 7 lĩnh vực chính: Vận động, Nhận thức, Thực hành cuộc sống, Giác quan, Ngôn ngữ, Xã hội và Nghệ Thuật.
- Vận động
Montessori là phương pháp giáo dục được xây dựng dựa trên sự hiểu biết của Maria Montessori về cơ thể người và nhân chủng học, tâm lý học và sư phạm khoa học, đồng thời bà cũng luôn nhận thức được những bí ẩn lớn nhất của đời sống nằm trong nghiên cứu đời sống tâm linh. Hơn ai hết bà hiểu trẻ em cần phải được vận động để phát triển, vận động để ý chí, trí tuệ, 5 giác quan và các cơ bắp phục vụ đồng nhất cho tinh thần . Không phải chỉ là vận động chân tay mà còn cả vận động trong suy nghĩ, vận động trong ý thức để nỗ lực để tự xây dựng và hoàn thiện các kỹ năng và tính cách của mình. Maria Montessori viết: “Quan sát một em bé, chúng ta nhận ra rằng sự phát triển về tâm trí của trẻ là kết quả của vận động.”
Vận động là một trong những khía cạnh quan trọng nhất của sự phát triển trong những năm đầu đời. Thông qua vận động, không những trẻ sẽ phát triển về mặt thể chất mà còn có thể nhận thức và điều khiển được các bộ phận của cơ thể để tự thỏa mãn những nhu cầu và mong muốn của bản thân. Cũng thông qua vận động, sự nhập thể đã diễn ra. Vận động còn hỗ trợ cho công cuộc chinh phục của trẻ với môi trường thông qua các trải nghiệm; Đó chính là một trong những nguồn dưỡng chất quan trọng để nuôi dưỡng Tâm Trí. Không những vậy, vận động có chủ đích còn giúp trẻ kết nối được với chính mình và với môi trường nơi trẻ đang sống.
Nếu như khi chưa biết đi, trẻ chủ yếu học cách kiểm soát từng bộ phận cho đến toàn bộ cơ thể (vận động thô) thì sau khi biết đi, đôi tay được giải phóng, trẻ sẽ học cách sử dụng và điều khiển đôi tay một cách khéo léo (vận động tinh). Đôi tay chính là công cụ của não bộ, đôi tay càng chính xác và linh hoạt, trẻ sẽ càng thông minh hơn.
Tại Casa Hanoi, các em bé được tạo điều kiện tốt nhất để được vận động thoải mái ngoài thiên nhiên và thỏa mãn thời kỳ nhạy cảm về vận động tinh thông qua những hoạt động phù hợp với từng lứa tuổi.
- Nhận thức
Nhận thức là quá trình thu nhận, suy nghĩ, phân tích và sắp xếp kiến thức, đầu tiên trẻ sẽ được học những khái niệm cơ bản nhất của nhận thức thông qua những hoạt động như: phân loại, ghép cặp, hiểu những khái niệm “giống nhau”, “khác nhau”, “chuỗi sự kiện”, “bộ phận”, “tổng thể”… trẻ sẽ được học từ tư duy cụ thể (những đồ vật thật) đến tư duy trừu tượng (những đồ vật trong tranh, ảnh). Tiến trình nhận thức là một phần diễn ra trong Tâm Trí của trẻ một cách vô thức ở giai đoạn 0-3 tuổi. Do vậy đó là tiến trình của tự nhiên, của người thầy nội tại trong trẻ dẫn dắt, Maria Montessori gọi đó là phép lạ của tạo hóa. Môi trường lớp học Casa Hanoi được thiết kế theo lời dạy của Maria Montessori nhằm hỗ trợ để tiến trình được diễn ra đầy bình yên, hạnh phúc và vui vẻ như bản chất tự nhiên vốn thế.
- Thực hành cuộc sống
“Hãy giúp con để con có thể tự làm!” là một trong những câu nói nổi tiếng của bà Maria Montessori thể hiện nhu cầu bên trong của trẻ. Trong ngôi nhà Montessori, mọi đồ dùng đều được thiết kế phù hợp để trẻ có thể làm được mọi việc với sự giúp đỡ tối thiểu của người lớn. Thông qua những hoạt động thực hành cuộc sống, trẻ có cơ hội được học và tự mình làm những hoạt động chăm sóc bản thân, chăm sóc người khác và chăm sóc môi trường. Qua đó trẻ dần hình thành tình yêu với công việc và mọi thứ xung quanh, trẻ cảm thấy mình được tin tưởng, tôn trọng, độc lập và hạnh phúc hơn.
- Giác quan
Các giác quan là cầu nối để con người có thể tiếp xúc với mọi thứ xung quanh. Da – bộ phận giác quan đầu tiên và quan trọng nhất được phát triển hoàn thiện khi thai nhi khoảng bảy đến tám tuần tuổi. Khứu giác sẵn sàng hoạt động vào tháng thứ hai của thai kỳ. Vị giác hoạt động vào tháng thứ ba và đôi tai hoàn thiện sự phát triển về mặt cấu trúc trong khoảng từ tháng thứ hai đến tháng thứ năm. Ngay khi còn ở trong bụng mẹ, bé đã có thể dùng giác quan của mình để cảm nhận mọi thứ xung quanh. Trong những năm đầu đời, bé sẽ tiếp tục quá trình hoàn thiện các giác quan để các giác quan trở nên tinh tế nhất. Trong triết lý của Montessori, giác quan chính là công cụ của Tâm Trí. Thông qua trải nghiệm của các giác quan, mà Tâm Trí đã thẩm thấu được các ấn tượng từ môi trường và hóa thân các ấn tượng đó để tạo nên Tâm Trí ” CON NGƯỜI”. Việc hỗ trợ trẻ trải nghiệm các giác quan một cách tự nhiên ở Casa Hanoi cũng hoàn toàn theo thiên hướng tự nhiên, theo sự dẫn dắt nội tại của mỗi cá nhân trẻ để nhằm hỗ trợ tốt nhất cho sự hoàn tất của TÂM TRÍ.
- Ngôn ngữ
Trẻ em hấp thụ mọi ngôn ngữ của gia đình và cộng đồng ngay từ lúc còn trong bụng mẹ, quá trình này tiếp tục trong suốt những năm về sau, đặc biệt là ba năm đầu đời của trẻ. Ở độ tuổi này, trẻ em có thể thẩm thấu tất cả sự phức tạp trong không chỉ một mà có thể nhiều ngôn ngữ. Trong giai đoạn này, người lớn chính là học cụ ngôn ngữ quan trọng nhất trong môi trường. Chúng ta có thể trợ giúp sự phát triển ngôn ngữ của trẻ bằng việc lắng nghe, giao tiếp bằng mắt, đọc sách, kể chuyện… mang lại một môi trường vui vẻ, có nhiều trải nghiệm về giác quan và ngôn ngữ để trẻ không những có thể sử dụng mà còn cảm nhận được ngôn ngữ đó.
Chương Trình Tiếng Anh
Casa Hanoi chọn tiếng Anh song song với tiếng Việt dưới sự hướng dẫn của giáo viên nước ngoài. Triết lý của Casa Hanoi về ngôn ngữ tiếng Anh cho trẻ: ” Để trẻ yêu một thứ ngôn ngữ khác ngoài tiếng mẹ đẻ, yêu quý một “con người” khác màu da, màu mắt, kiểu tóc, giọng nói…với “mình”, tình yêu và cảm nhận ấy là sự hỗ trợ thiết yếu để tâm trí có thể kiến tạo như phép lạ của tạo hóa phú bẩm cho trẻ; do vậy sự thẩm thấu TỪ TỪ ngôn ngữ tiếng Anh của trẻ qua sự yêu quý với môi trường được Casa Hanoi coi trọng và tôn trọng tuyệt đối”. Chúng tôi sẽ không vì bất kỳ “áp lực” hay “tác động” nào về CUỘC CHẠY ĐUA TRÍ TUỆ NGÔN NGỮ TIẾNG ANH để ảnh hưởng tới sự DẪN DẮT NỘI TẠI CỦA MỖI TRẺ.
Ở Casa Hnaoi, các con sẽ THẤM ngôn ngữ thông qua các hoạt động ngôn ngữ trong Montessori với giáo viên người nước ngoài (đã được đào tạo theo chương trình Montessori), các hoạt động hàng ngày đặc biệt qua chơi, qua âm nhạc, qua ẩm thực, qua các câu chuyện kể và qua những tương tác rất THẬT giữa con và giáo viên nước ngoài.
- Xã hội
Ba năm đầu tiên cũng là khoảng thời gian phát triển xã hội, khi trẻ nhận thức bản thân và phát triển cảm xúc, tính cách và mối quan hệ với những người xung quanh. Mỗi lớp học Montessori là một xã hội thu nhỏ với những em bé ở các độ tuổi khác nhau. Chính vì vậy các em có cơ hội được học hỏi, thực hành và phát triển các kỹ năng xã hội. Trẻ được học cách nhận biết, gọi tên và thể hiện cảm xúc; cách phản ứng lại với những cảm xúc hay trải nghiệm; cách biểu đạt cảm xúc và ứng xử với người khác trong môi trường. Tất cả những điều này sẽ góp phần không nhỏ trong việc định hình nhân cách của trẻ khi trưởng thành.
7. Nghệ Thuật
Chương trình nghệ thuật ở độ tuổi 0-3 tuổi được Casa Hanoi dựa trên triết lý căn bản của tinh thần Montessori và đặc biệt dựa theo cá nhân mỗi trẻ và nhu cầu nội tại của các con để chuẩn bị, hỗ trợ những nguyên liệu phù hợp nhằm giúp các con nuôi dưỡng linh khí nghệ thuật trong mình, và dưới đây là triết lý nghệ thuật của Maria Montessori:
1. Hỗ trợ cho hoạt động nghệ thuật chính là bắt đầu từ hỗ trợ cho đôi bàn tay, đôi mắt hay phối hợp giữa tay và mắt. Điều này được thể hiện rất rõ trong góc thực hành cuộc sống và giác quan của phương pháp Montessori.
Bác sĩ Katz, người đã thực hiện một cuộc khảo sát tâm lý đặc biệt về chức năng của đôi bàn tay đã thấy rằng:” Phương pháp Montessori chú trọng đến việc phát triển sử dụng đôi bàn tay, cho thấy rất rõ tính chất đa năng đáng kinh ngạc của bộ phận này. Các nghiên cứu của tôi kéo dài trong một chục năm qua, đã cho tôi nhận thấy tính nhạy cảm tuyệt vời của cơ quan xúc giác này. Bàn tay là phương tiện làm cho trí tuệ của con người có thể tự biểu đạt, và trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật, trong thực tiễn nó giữ vị trí hàng đầu. Trong những tháng đầu đời, bàn tay hỗ trợ cho sự phát triển trí khôn, và ở một người trưởng thành nó là công cụ kiểm soát vận mệnh của họ”.
2. Hỗ trợ cho nghệ thuật cũng chính là hỗ trợ sự phát triển nhận thức về màu sắc và hình dạng của trẻ một cách tinh tế. Trong từng cách trình bày bài học, trong từng học cụ và trong mỗi chi tiết của ngôi nhà đều được trẻ cảm thụ điều này.
3. Hãy nhớ: “Hai yếu tố đường nét và màu sắc được ấn định và hoàn thiện độc lập với nhau. Sự biểu đạt nghệ thuật chính là sự phối hợp cả hai yếu tố trên”. GV Montessori có thể chiêm nghiệm điều này trong học cụ Tủ hình học và Khuôn luyện viết kim loại…một cách sâu sắc và đầy đủ.
4. Không bao giờ đưa cho trẻ một sản phẩm mẫu hoàn chỉnh. Vai trò của GV là hãy tập trung vào hỗ trợ cung cấp nguyên liệu để khơi gợi sự sáng tạo cho trẻ.
5. Hiểu rõ tâm lý “Trẻ nhỏ thích LÀM VIỆC hơn là SẢN XUẤT và hiếm khi bắt đầu một nhiệm vụ với một ý định đã được lên kế hoạch.” Người lớn chúng ta gọi đó là phiêu, là cảm xúc nghệ thuật, trẻ nhỏ đã luôn sẵn có điều kỳ diệu này.
6. Và cuối cùng, môi trường nghệ thuật đẹp nhất, đầy đủ nhất, chạm vào cảm xúc của trẻ nhiều nhất chính là Thiên Nhiên.